1Paid cenfigennu wrth bobl ddrwg,

na bod eisiau cadw cwmni iddyn nhw.

2Dŷn nhw’n meddwl am ddim byd ond trais

a sut i wneud drwg i bobl eraill.

3Mae’n cymryd gallu i adeiladu tŷ,

a deall i osod seiliau cadarn iddo.

4Mae angen gwybodaeth i lenwi’r ystafelloedd

gyda phob math o bethau gwerthfawr a hardd.

5Mae person doeth yn gryf,

a pherson deallus yn ddylanwadol.

6Mae angen strategaeth i ymladd brwydr,

a digon o gyngor doeth i ennill buddugoliaeth.

7Mae doethineb allan o gyrraedd y ffŵl;

does ganddo ddim i’w ddweud pan mae’r arweinwyr yn cyfarfod.

8Mae’r sawl sy’n cynllunio i wneud drwg

yn cael yr enw o fod yn gyfrwys.

9Mae castiau’r ffŵl yn bechod,

ac mae’n gas gan bobl berson sy’n gwawdio.

10Os wyt ti’n un i golli hyder dan bwysau,

mae gen ti angen mwy o nerth.

11Achub y rhai sy’n cael eu llusgo i ffwrdd i’w lladd!

Bydd barod i helpu’r rhai sy’n baglu i’r bedd.

12Os byddi di’n dweud, “Ond doedden ni’n gwybod dim am y peth,”

cofia fod yr Un sy’n pwyso’r galon yn gweld y gwir!

Mae Duw yn dy wylio di, ac mae e’n gwybod;

a bydd pawb yn cael beth maen nhw’n ei haeddu.

13Fy mab, bwyta fêl – mae’n dda i ti –

ac mae diliau mêl yn felys yn dy geg.

14A’r un modd mae doethineb yn dda i ti.

Os wyt ti’n ddoeth, byddi’n iawn yn y diwedd,

a bydd gen ti obaith fydd byth yn dy siomi.

15Paid llechu fel lleidr tu allan i gartref dyn da,

a phaid torri i mewn i’w dŷ.

16Gelli faglu pobl dda dro ar ôl tro,

ond byddan nhw’n codi ar eu traed;

tra mae un anffawd yn ddigon i fwrw pobl ddrwg i lawr.

17Paid dathlu pan mae dy elyn yn syrthio;

paid bod yn falch os ydy e’n cael ei fwrw i lawr,

18rhag i’r ARGLWYDD weld y peth, a bod yn flin hefo ti;

wedyn bydd e’n arbed y gelyn rhag y gosb.

19Paid digio pan mae pobl ddrwg yn llwyddo;

paid bod yn genfigennus ohonyn nhw –

20does dim dyfodol iddyn nhw.

Mae’r person drwg fel lamp sy’n diffodd.

21Fy mab, dylet ti barchu’r ARGLWYDD a’r brenin,

a pheidio cadw cwmni’r rhai sy’n gwrthryfela.

22Yn sydyn bydd dinistr yn dod arnyn nhw;

pwy ŵyr faint o ddrwg allan nhw ei achosi?

Casgliad o ddywediadau doeth

23Dyma fwy o eiriau’r doethion:

Dydy dangos ffafriaeth wrth farnu ddim yn beth da.

24Bydd barnwr sy’n gollwng yr euog yn rhydd

yn cael ei felltithio gan bobl,

a’i gondemnio gan wledydd;

25ond bydd bywyd yn braf i’r un sy’n barnu’n deg;

bydd e’n cael ei fendithio’n fawr.

26Mae rhoi ateb gonest

fel cusan ar y gwefusau.

27Rho drefn ar dy waith tu allan,

a chael y caeau’n barod i’w plannu,

ac wedyn mynd ati i adeiladu dy dŷ.

28Paid rhoi tystiolaeth yn erbyn rhywun heb achos da,

a phaid camarwain pobl.

29Paid dweud, “Dw i’n mynd i dalu’r pwyth yn ôl!

Bydda i’n dial arno am beth wnaeth e.”

30Rôn i’n pasio heibio cae y dyn diog,

a gwinllan un sydd heb sens.

31Roedd drain wedi tyfu drosto,

a chwyn ym mhobman,

a’r wal gerrig o’i gwmpas wedi syrthio.

32Wrth edrych a meddwl am y peth,

roedd beth welais i’n dysgu gwers i mi:

33“Ychydig bach mwy o gwsg,

pum munud arall!

Swatio’n gyfforddus yn y gwely am ychydig.”

34Ond bydd tlodi yn dy daro di fel lleidr creulon;

bydd prinder yn ymosod arnat ti fel milwr arfog.